In vitro (łac. w szkle) – zapłodnienie pozaustrojowe, zwane potocznie sztucznym zapłodnieniem jest najpopularniejszą metodą rozrodu wspomaganego medycznie. Technika ta polega na połączeniu komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, czyli poza organizmem człowieka.

IVF w skrócie: Metoda polega na zaimprowizowaniu procesu sztucznej owulacji przy pomocy hormonów, następnie podczas punkcji pobierane są dojrzałe komórki jajowe. Do połączenia żeńskich komórek rozrodczych z męskimi dochodzi poza organizmem człowieka (w warunkach laboratoryjnych).

Zapłodnione komórki jajowe trafiają ponownie do organizmu kobiety, gdzie, jeśli dojdzie do ich zagnieżdżenia, powstaje ciąża. To, czy zabieg się udał, wiadomo już po kilku dniach od transferu embrionów.

W przypadku kobiet, które mają więcej niż 35 lat, podczas procedury in vitro w jamie macicy na ogół umieszcza się przynajmniej 2 embriony, gdyż w ten sposób szansa na ciążę jest większa. Jeśli zagnieździ się więcej niż jeden zarodek istnieje prawdopodobieństwo ciąży mnogiej.

Zapłodnienie in vitro składa się z kilku etapów poprzedzonych licznymi konsultacjami i seriami badań:

I etap - Kuracja hormonalna

Owulacja sterowana hormonalnie. Dzięki hiperstymulacji jajeczkowania wyprodukowana zostaje większa liczba komórek jajowych w jednym cyklu. Chociaż w naturalnym cyklu organizm kobiety produkuje zaledwie jedno jajeczko, stymulacja hormonalna pozwala uzyskać ich od kilku do kilkunastu. Podawane leki w postaci zastrzyków podskórnych lub domięśniowych to gonadotropiny, które powodują wzrost pęcherzyków Graffa oraz analogi, zapobiegające samoistnemu pękaniu tychże pęcherzyków. Środki te stosowane są zgodnie z protokołami dobieranymi indywidualnie do pacjenta. Wzrost pęcherzyków Graffa, w których znajdują się komórki jajowe, kontrolowany jest za pomocą badania USG oraz badania hormonalnego (stężenie estradiolu we krwi). Dzięki tym badaniom wiadomo, w którym momencie podać można hCG, który umożliwia uzyskanie dojrzałej komórki jajowej, odpowiednio przygotowanej do uczestnictwa w kolejnych etapach zapłodnienia in vitro.

II etap - Pobranie kilku dojrzałych komórek jajowych o odpowiednich rozmiarach (ok. 18-20 mm) –

Po upływie ok. 40 godzin od podania hCG przeprowadzana jest punkcja poprzez nakłucie sklepienia pochwy. Przy pomocy specjalnej sondy wprowadzanej przez pochwę pod kontrolą USG pęcherzyk jest przekuwany i można pobrać płyn pęcherzykowy z komórkami jajowymi. Zabieg zajmuje ok. 20 minut. Komórki jajowe trafiają do specjalnego inkubatora z odżywkami. Tego samego dnia najlepsze plemniki zostają pobrane od partnera po kilkudniowej abstynencji seksualnej.

III etap - Zapłodnienie pozaustrojowe

Połączenie żeńskiej komórki jajowej z męską komórką rozrodczą (plemnikiem) i umieszczenie w inkubatorze. Po ok. 3-6 godzinach od przeprowadzenia punkcji w warunkach laboratoryjnych do pobranych komórek jajowych dodaje się plemniki. Naczynie z męską i żeńską komórką rozrodczą pozostawione jest w inkubatorze na 18-20 godzin. Po tym czasie embriolog ocenia, czy doszło do samoistnego zapłodnienia. Po zmianie pożywki zarodki trafiają z powrotem do inkubatora, gdzie dochodzi do podziału na komórki potomne, tzw. blastomery (jest ich od 4 do 8).

IV etap - Transfer embrionu

2-3 doby od zapłodnienia pozaustrojowego przy pomocy cieniutkiego cewnika zarodki umieszczane są w jamie macicy. Zwykle przenoszone są dwa zarodki, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia ciąży mnogiej, ale zwiększa szansę na ciążę. Pacjentkom młodszym, proponuje się przeniesienie pojedynczego zarodka. Po miesiącu od przeprowadzania zabiegu, ciążę można potwierdzić podczas badania USG.

V etap - Kriokonserwacja, przechowywanie embrionów

Zamrażanie zarodków zwiększa szansę zajścia w ciążę. Podczas transferu embrionów wykorzystuje się 2-3 zarodki. Pozostałe, otrzymane w procesie zapłodnienia pozaustrojowego embriony, można zamrozić na wypadek gdyby pierwsza próba in vitro zakończyła się niepowodzeniem. Zamrożone zarodki można podarować także innym parom starającym się o dziecko. Embriony przechowywane są w temperaturze -180°C w ciekłym azocie.

Godzinę przed umieszczeniem zarodków w jamie macicy zaleca się wypicie przynajmniej litra płynu. To ułatwia przeprowadzenie zabiegu.